Čaršijska džamija / Bosanska Dubica
(17. stoljeće; 1883; 1971; 1992; 2008; 2024)
Veliko nam je zadovoljstvo da, nakon dužeg vremenskog perioda, konačno možemo najaviti i otvorenje našeg četvrtog vjerskog objekta na području Bosanske Dubice, konkretnije Čaršijske džamije, što bi, za nadati se, trebalo predstavljati događaj od izuzetnog kulturnog značaja i nova stranica u historiji bošnjačke zajednice na ovim prostorima. U kontekstu takve odluke, započeli smo sve neophodne i temeljite pripreme na organizaciji ove itekako važne manifestacije, kako za grad Bosansku Dubicu, tako i za šire područje naše regije.
Kada je u pitanju historijski osvrt, trebalo bi istaknuti da je Čaršijska džamija izgrađena još početkom 17. stoljeća, a dobila je ime po uglednoj begovskoj porodici Cerića, koji se kao dubički kapetani spominju od 1739. do 1835. godine. Džamija je prvotno imala drvenu konstrukciju, što joj je davalo osoben izgled, ali je nakon rekonstrukcije iz 1883. godine, postala prva zidana džamija u Bosanskoj Dubici. Građena je u ondašnjem, vrlo popularnom neoklasicističkom stilu, s tim da su munara i ulazni trijem zadržali svoju prijašnju, drvenu strukturu. S protokom vremena, ponovo su se stvorili uvjeti za njezinom obnovom, pa je tako zadnja predratna rekonstrukcija izvršena 1971. godine, kada je drvena munara zamjenjena betonskom visine 42,6 metara.
Tokom svog burnog perioda, više je puta rušena i devastirana, a teško stradanje zadnji put se desilo tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu 1992. godine. Nakon završetka rata, izvršen je još jedan atak na vjersku imovinu Bošnjaka tako što su opštinske vlasti ispisali džamijsko zemljište iz katastra i gruntovnice i prodali ga preduzeću „Papirnica“. Prvotni plan je bio da se na tom mjestu podigne dvospratna zgrada, međutim, sve do 2008. godine, na njemu je bila smještena montažna trgovina. Tek, nakon dugotrajne pravne borbe, Medžlis Islamske zajednice Bosanska Dubica uspio je, te 2008. godine, da uknjiži posjed na vakuf Čaršijske džamije, što je i predstavljalo uvjet za početak njezine rekonstrukcije. Time je, na radost mnogobrojnih naših džematlija, iste godine pokrenuta i njezina obnova. Kamen temeljac za početak izgradnje džamije postavio je reisul-ulema dr. Mustafa ef. Cerić, a, na nivou Rijaseta, odobrena su i značajna financijska sredstva. Što se tiče samog izgleda, džamija ima drvenu munaru, pa je, na osnovu toga, kopiran njezin prvobitni, arhaični izgled, a građena je u kombinaciji kamena, drveta i cigle. Džamija ima prostrani harem sa pogledom na glavnu gradsku ulicu, u čijem sastavu se nalazi šadrvan s trijemom, dva jarbola na kojima su istaknute zastave Islamske zajednice i države Bosne i Hercegovine, te kao posebno estetsko obilježje ovog kompleksa, ističu se stari izbrušeni nišani, kao autohtoni tragovi materijalne kulture na ovim prostorima. Vrhunac njihovog umjetničkog sadržaja nesumnjivo su pečati sultana Sulejmana I Zakonodavca. Pored ovih spomenika iz ranijih vremena, u haremu džamije smještena su još tri nišana, koji, također, na osnovu svojih karakteristika, čine zasebnu cjelinu. Prvi, i svakako najveći nišan nalazi se pored jarbola sa zastavama i posvećen je šehidima sa područja Bosanske Dubice. Na njemu je uklesano četrdeset i sedam imena, što, ujedno, ostaje kao trajan podsjetnik na stradanje Bošnjaka ovog kraja u prethodnom ratu. Druga dva predstavljaju obilježje naših uglednih građana, Osmana ef. Tabakovića i doktora Mustafe Kadića. Što se tiče društvenih aktivnosti, Čaršijska džamija svake godine, početkom mjeseca posta, organizuje Dan otvorenih vrata, gdje se, u kontekstu takve manifestacije, građani naše opštine mogu upoznati sa temeljima islamske kulture i tradicije. Također, na prvi dan ramazanskog bajrama, ispred džamije se vrši podjela baklava, pa se tom prilikom, već po običaju, okuplja veliki broj ljudi.
Nakon obnove, Čaršijska džamija se, u pojedinim momentima, našla na meti huligana, koji su svojim vandalskim i destruktivnim ponašanjem stvorili ozračje nesigurnosti i straha na teritoriji naše opštine. U više navrata oštećen je kamen temeljac, razbijani su prozori, par puta otkinuta je česma s abdesthane, a zadnji od napada desio se prošle godine, kada je provaljeno u harem džamije, gdje je tom prilikom oštećen jarbol i otuđena državna zastava.
Na osnovu svega navedenog, ovom prilikom vas pozivamo da svojim prisustvom i svojim učešćem uveličate ovu značajnu ceremoniju, jer otvaranjem Čaršijske džamije, dodatno se učvršćuju temelji i gradi šira osnova opstojnosti našeg naroda na ovim prostorima, a obnova i rekonstrukcija njegove materijalne baštine daje mu sigurnost i ponovo ga čini ponosnim članom šire društvene zajednice u kojoj obitava. Svečanost koja je planirana za otvorenje Čaršijske džamije zakazana je za 27. juli 2024. godine.
Tekst priredio,
mr. Lorens Kugić, direktor biblioteke,
maj, 2024. godine.
ORGANIZACIONI ODBOR
ZA OTVARANJE ČARŠIJSKE DŽAMIJE
